اخلاق مهندسی؛ شعاری فریبنده یا ضرورتی انکارناپذیر_بخش ۲

آیین نامه اخلاقی

آیین نامه اخلاقی را می توان چارچوبی برای قضاوت اخلاقی تلقی کرد. در حقیقت آیین نامه نمی تواند ضرورت قضاوت حرفه ای فرد را منتفی کند. لذا آیین نامه اخلاقی نوعی کتاب آشپزی نیست که صرفا باید توصیه اش را به کار برد در ضمن سندی بیجان هم نیست. آیین نامه ها بازتاب درک جاری جوامع مهندسی از نقش حرفه خود در جامعه هستند و با تغییر این درک، آیین نامه ها نیز تغییر می یابند.

شاید تاکنون روشن شده باشد که چرا مهندسان باید از آیین نامه های اخلاقی خود تبعیت کنند اما می توان به چهار دلیل زیر نیز اشاره کرد:
۱- به حمایت از مهندسان و کسانی که این مهندسان مراقبند تا توسط مهندسان دیگر خسارت نبینند، کمک می کند(خودتنظیمی یا ایجاد مقررات برای خود)
۲- به ایجاد محیط کاری کمک می کند که مقاومت مهندس را در برابر فشار برای خطاکاری آسانتر می سازد زیرا مهندس در برابر چنین فشاری می تواند بگوید که آیین نامه به او اجازه نمی دهد(اعتراض به عنوان مهندس)
۳- کمک می کند تا مهندسی به صورت کاری درآید که به خاطر آن لازم نیست احساس شرمساری و گناه داشت(احترام حرفه ای)
۴- نوعی تعهد به درستکاری و رعایت انصاف در انجام وظایف است با این فرض که دیگران نیز چنین می کنند.

اما روح کلی حاکم بر آیین نامه اخلاقی را شاید بتوان در صداقت خلاصه کرد. صداقت یکی از مهم ترین فضیلتهای حرفه مهندسی است. برخی اعتقاد دارند که مهندسی یعنی آزمایشگری اجتماعی. محصولات مهندسی منحصر به آزمایشگاه ها و مراکز پژوهشی نیستند بلکه به اجتماع ره می گشایند. نیروگاه ها، سدها، خودروها و… را مهندسان طراحی می کنند اما جامعه از آنها استفاده می کند.درحقیقت جامعه، آزمایشگاه نهایی محصولات طراحی مهندسی است و مردم در معرض هر گونه مخاطره ای قرار می گیرند که این محصولات به بار می آورند. حتی امروزه اقلیتی از صاحبنظران در تلاش هستند تا تصمیم گیری اخلاقی را جایگزین تحلیل ریسک و تصمیم گیری بر مبنای ریسک کنند. معیار اخلاقی می تواند پناهگاه امن تری در بازار مکاره باشد.

ما در کجا قرار داریم؟

اگر به دنبال واژه ethics در موتور جستجوی گوگل بگردید پس از ۰۴/۰ ثانیه به بیش از ۳۷۶۰۰۰۰۰ نتیجه خواهید رسید.

حال اگر دامنه جستجوی خود را محدودتر کرده و مثلا ethics in engineering را جستجو کنید در ۱۱/۰ ثانیه، ۴۵۸۰۰ مورد مرتبط پیش روی شما خواهد بود که نشانگر اهمیت روزافزون موضوع مورد بحث ماست. در کشور ما چندین سال است که به این موضوع پرداخته شده است اما توجه به این نکته لازم است با اینکه سریعتر و مطمئن تر از گذشته پله های توسعه را طی می کنیم ولی نباید موقعیت خود را در این سیر تکاملی گم کرده و دست به اقداماتی بزنیم که هنوز آمادگی آن را نداریم. متاسفانه بسیاری از سازمانها در مسیر تلاش خود برای صعود به قله های توسعه از انواع و اقسام مدلها، استانداردها و روشهای اروپایی، آمریکایی، ژاپنی و… بهره می گیرند اما به مسئله فرهنگ سازی، آموزش و توانمندسازی و سایر نکات پایه ای و اصلی توجه نمی کنند.

. این بی توجهی گهگاه باعث بروز مشکلات و مسائل فراوانی برای سازمانها و مشتریان آنها می شود. تدوین، آموزش و عملیاتی کردن منشور اخلاقی معمولا پس از پشت سر گذاردن موفقیت آمیز مراحلی مانند فرهنگ سازی و تدوین و بهبود فرآیندها قابل انجام است در غیراینصورت بین مفاد منشور اخلاقی با رفتار کارکنان تعارض بوجود خواهدآمد. خوشبختانه می توان گفت که وجدان کاری و رعایت اخلاق حرفه ای، ریشه در فرهنگ و رفتار جامعه ما دارد و به نظر می رسد سمت و سوی تلاشها باید بدین سوی باشد تا این مهم به صورت یک نماد در اصول رفتاری ما جای گیرد.

در ادامه جهت آشنایی خوانندگان ارجمند، نمونه هایی از آیین نامه های اخلاقی آورده می شوند.

آیین نامه اخلاقی فدراسیون بین المللی مهندسان مشاور (FIDIC)

فدراسیون بین  المللی مهندسان مشاور( فیدیک) خدمات مهندس ان مشاور را برای حفظ توسعه پایدار جامعه ومحیط زیـست ، حیـاتیمی داند. به منظور اثربخشی ، علاوه براینکه مهندسان بای د دانش ومهارت خود را بصورت پیوسته افزایش دهند ، جامعه هـم بایـد بـهصداقت اعضای حرفه مهندسی احترام گذارده وبه قضاوت آنها اطمینان داشته باشد وحق الزحمه عادلانه را بـه آنـان پرداخـت نمایـد.

تمامی اعضای انجمن های فیدیک متعهد به اصول اخلاقی زیر میباشند و معتقدند  این موارد در رفتار اعضا جهت ایجاد اعتماد جامعه به مهندسان مشاور، نقش اساسی دارد.

۱- مسئولیت نسبت به جامعه وحرفه مهندسی مشاور

مهندس مشاور باید: الف ) مسئولیت اجتماعی مهندسی مشاور را قبول داشته باشد. ب) به دنبال راه حل های سازگار با اصـول توسـعهپایدار باشد. پ) همواره شان ، جایگاه  واعتبارحرفه مهندسی مشاور را حفظ نماید.

۲- صلاحیت

مهندس مشاور باید: الف ) دانش ومها رت خود را در سطحی متناسب با توسعه فنـاوری، قـوانین و مـدیریت نگهداشـته ومهـارت لازمهمراه با دقت وپشتکار را در خدمات مورد درخواست کارفرمایان بکار گیرد. ب) خدمات را فقط وقتی که صـلاحیت آن را دارد، انجـام دهد.

۳- صداقت

مهندس مشاور باید: همواره در جهت منافع مشروع کارفرما عمل کرده و کلیه خدمات را با صداقت وامانت انجام دهد.

۴- بی غرضی

مهندس مشاور باید: الف ) در ارایه نظرات حرفه ای ، قضاوت وتصمیم گیری های خود بی غرض باشـد . ب)  کارفرمـا را در رابطـه بـاهرگونه تضاد منافع احتمالی که ممکن است در انجام خدمات برای وی پیش آید ، مطلع سازد. پ)  از دریافت مبلغی که باعـث پـیشداوری درقضاوت مستقل وی شود، خودداری کند.

۵- انصاف نسبت به دیگران

مهندس مشاور باید: الف)  انتخاب بر پایه کیفیت را ترویج نماید. ب)  عمدا ویا ازروی بی دقتی ، کاری را انجام ندهد که به شهرت وتجارت دیگران صدمه بزند. پ)  بصورت مستقیم یا غیر مستقیم تلاش ننماید تا جای مهندس مشاور دیگری را که برای انجام کار مشخصی گمارده شده است، بگیرد. ت) کار مهندس مشاور دیگری را قبل از مطلع کردن وی ( وقبل از اینکه کارفرما بصورت کتبی خاتمه کار آن مهندس مشاور را به وی اعلام نماید) بعهده نگیرد. ث) در صورتیکه از وی خواسته شود کار دیگران را بررسی نماید ، با احترام و رفتار مناسب اقدام نماید.

۶- فساد

مهندس مشاور باید: الف)  نه پرداخت وجهی را پیشنهاد و نه دریافت وجهی را قبول نماید که از آن موارد زیر استنباط شود:

  • نفوذ در فرایند انتخاب ویا پرداخت به مهندس مشاور و/ یا کارفرمایان یا
  • نفوذ در قضاوت بی غرضانه مهندس مشاور

ب) با سازمانهای قانونی بازرسی که در رابطه با هر قرارداد خدمات یا ساخت تحقیق می نمایند، کاملا همکاری نماید.

 

نویسنده: آقای مهندس کامران خداپرستی

 

برای مشاهده ادامه مطلب کلیک کنید

طراحی و پشتیبانی : وبونیکس