نامگذاری فولادها_بخش ۳
مثالهای زیر این کاربرد ها را نمایش می دهند:
ASTM A 335/A 335M-01 Grade P22 – Seamless Ferritic Alloy-Steel Pipe for HighTemperature Service.
ASTM A 213/A 213M-01a Grade T22 – Seamless Ferritic and Austenitic Alloy-Steel Boiler, Superheater and Heat-Exchanger Tubes.
ASTM A 269-01 Grade TP304 – Seamless and Welded Austenitic Stainless Steel Tubing for General Service ASTM A 312/A 312M-01a Grade TP304 – Seamless and Welded Austenitic Stainless Steel Pipes
ASTM A 336/A 336M-99 Class F22 – Alloy Steel Forgings for Pressure and High- Temperature Parts
سیستم نامگذاری استاندارد ASME
بخش از این استاندارد که شامل استاندارد مواد برای کاربرد آنهاست عبارتست از:
ASME Boiler and Pressure Vessel Code, Section II, Part A and B
در این بخش ها از تطبیق استاندارد ASTM با کد ASME استفاده شده است و حرف S” ” جلو شماره استاندارد ASTM مربوطه اضافه می شود تا نشان دهد که این مربوط به کد ASME است.
Part A از Section II کد ASME مربوط به فلزات آهنی و Part B مربوط به فلزات غیر آهنی است. مثال زیر ارتباط بین سیستم های نامگذاری ASME و ASTM را نشان می دهد.
ASME SA 516/SA-516M-01 Grade 70 – Pressure Vessel Plates, Carbon Steel, for Moderate – and Lower – Temperature Service 516/516-01 Grade 70
سیستم نامگذاری AISI/SAE
سیستم نامگذاریAISI/SAE از سیستم چهار رقمی برای مشخص کردن فولادهای کربنی و آلیاژی بر اساس ترکیب شیمیایی بهره میبرد. بر اساس این سیستم، دو رقم آخر نشان دهنده میزان کربن برحسب صدم درصد است. رقم اول از سمت چپ مشخص کننده طبقـه ایاست که فولاد به آن تعلق دارد و مطابق است با :
عدد ۱ برای فولادهای کربنی
عدد ۲ برای فولادهای نیکل دار
عدد ۳ برای فولادهای نیکل – کرم
عدد ۴ برای فولادهای مولیبدن دار
عدد ۵ برای فولادهای کرم دار
عدد ۶ برای فولادهای کرم – وانادیم
عدد ۷ برای فولادهای تنگستن دار
عدد ۸ برای فولادهای سیلیسیم – منگنز
در این نشانه های رقم دوم عموما” مشخصه درصد متوسط عنصر مسلط است. در این سیستم اضافه شدن عنصرB بـر آلیـاژ جهـت افزایش سختی پذیری با حرف”B” و اضافه شدنPb (سرب) جهت بهبود قابلیت ماشینکاری بـا حـرف L نمـایش داده مـی شـود.
پیشوند M برای فولاد با کیفیت تجاری و پیشوند ” E ” برای فولاد تولید شده با کوره الکتریکـی و پـسوند H جهـت قابلیـتسختی پذیری به کار می روند. جدول زیر به شناخت بهتر این سیستم کمک می کند.
فولادهای زنگ نزن
سیستم نامگذاری فولادهای زنگ نزن کارشده (wrought s.s )، که نخستین بار توسط AISI پیشنهاد شده و توسعه یافته اسـت، از۳ عدد که در برخی موارد حروفی به دنبال آنها می آید، تشکیل شده است. نخستین رقم، کلاس آلیاژ را مشخص می کند. بـدین صـورت کـه۳xx ,2xx سری فولادهای زنگ نزن آستنیتی هستند و مارتنزیتی ها و فریتی ها با ۴xx مشخص می شـوند . متاسـفانه در ایـن سیـستمنامگذاری ، رقمهای دوم و سوم ترکیب شیمیایی آلیاژ را به ما نمی دهند. همچنین در مورد سری ۴xx تمایز بین فولاد زنگ نزن فریتی بـامارتنزیتی پیش بینی نشده است. مثلا” ۴۳۰ و ۴۴۶ فریتی هستند در حالیکه ۴۳۱ و ۴۴۰ مارتنزیتی می باشند. معانی حروف پـسوند ونیز دو رقم آخر در سیستم نامگذاریUNS در جدول زیر نشان داده شده اسـت. (در مـورد سیـستم نامگـذاریUNS در قـسمت بعـدیصحبت خواهد شد) برخی انواع فولاد زنگ نزن در سیستم نامگذاریAISI وجود ندارند. این فولادهای زنگ نـزن غیـر اسـتاندارد شـاملفولادهای زنگ نزن رسوب سخت شده، بیشتر فولادهای زنگ نزن DUPLEX و فولادهای زنگ نزن آلیاژی هستند.
سیستم نامگذاری شماره ای (UNS ) برای فلزات و آلیاژها
متخصصان و کارشناسـانASTM وSAE در سـال ۱۹۶۷ مـیلادی مطالعـاتی را بـه منظـور ایجـاد سیـستم شـماره گـذاری یکـسان (Unified Numbering System : UNS ) برای فلزات و آلیاژها آغاز نمودند.
این برنامه سه وجه مختلف را دنبال می کرد:
۱- ســــاده کــــردن سیــــستمهای نامگــــذاری متعــــددی کــــه در طــــول ســــالهای گذشــــته بــــه طــــور مــــستقل ایجاد شده بودند.
۲- اختصاص دادن شماره ای مشابه برای نامهای تجاری بویژه در مواقعی که چند شرکت، یـک آلیـاژ را تحـت نـام هـایتجاری گوناگون تولید می کنند.
۳- ایجاد یک سیستم جدید سازگار با رایانه توسط توسعه یک روش ثابت.
در سال ۱۹۶۹ میلادی ارتش آمریکا این پروژه را تحت حمایت قرار دارد. در سال ۱۹۷۵ میلادی نخستین چاپ UNS بطور مشترک توسط ASTM و SAE انجام شد. جزئیات نامگذاری به این روش در استاندارد زیر آمده است:
ASTM E 527-83(Reapproved 1997) : Standard Practice for Numbering Metals and Alloys (UNS)
سیستم نامگذاری به روش UNS
این روش سیستمی متشکل از یک حرف و ۵ عدد است. این سیستم فقط ترکیب شیمیایی فلز یا آلیاژ را به تنهایی نشان می دهد و استاندارد یا مشخصه فلز محسوب نمی شود. در اکثر موارد سعی شـده اسـت تـا سیـستمUNS بـا سـایر سیـستم هـای نامگـذاری موجـود بـویژهAISI/SAE تا حد امکان انطباق داشته باشد.
بعنوان مثال ، حرف پیشوند UNS برای فولادهای کربنی و آلیاژی حرف G” ” اسـت وچهار رقم اول پس از آن مطابق همان سیستمAISI/SAE در نظر گرفته شده است مثلا G10400 . حـروف B و L کـه کـاربردآنها پیش از این در سیستم AISI/SAE مورد بررسی قرار گرفت، در سیستم UNS با اعـداد ” ۱ ” و ” ۴ ” بـه عنـوان رقـم پـنجم جایگزین شده اند.بجای حرف E هم از عدد ” ۶ ” استفاده می گردد. الزامات سختی پذیری فولاد که در AISI/SAE بـا H نـشان داده میشد در UNS با HXXXXX نشان داده می شود.
انواعی از فولادهای کربنی و آلیاژی که در سیستم نامگذاری AISI/SAE به آنها اشاره نمی شد، با پیشوند K در UNS مشخص می شوند. هر جا امکان داشـته اسـت، حـرف اول در سیـستم نامگذاری UNS به گونه ای انتخاب شده تا گروه فلز را مشخص نماید به عنوان مثال حرف ” S ” بـرای فـولاد زنـگ نـزن از. ۵ عـددمشخص کننده فولادهای زنگ نزن در ایـن سیـستم نامگـذاری، سـه رقـم اول هماننـد نامگـذاری آلیـاژ بـه روشAISI اسـت مـثلا” S304XX . دو رقم باقیمانده معادل پسوند های سیستم AISI هستند که در جدول قبلی به آنهـا اشـاره شـده اسـت. جزئیـات سیـستم نامگذاری UNS برای فلزات آهنی و آلیاژها در جدول زیر مشاهده می شود.
مراجع:
۱- Internet Document, www.key-to-steel.com 2-The Metals Black Book, Ferrous Metals, Vol. 1, 2nd ed., CASTI Publishing Inc., 1995
نویسنده: آقای مهندس کامران خداپرستی
برای مشاهده ادامه مطلب کلیک کنید